رضوی با اشاره به تالیف مقاله «تاریخ، فرهنگ و آداب ورزش باستانی و زورخانه‌ها» و تحقیقاتی درباره بسیاری از «فتوت‌نامه‌ها» یادآور شد: در این مسیر به نتایج گوناگونی دست یافتیم نظیر این که در اروپا نیز مساله جوانمردی را به صورت شوالیه‌گری مشاهده می‌کنیم. برخی معتقدند این رسم از طریق بغداد به فرانسه راه یافت و شوالیه‌گری، همان فتوت خودمان است.
سیدمسعود رضوی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، با اشاره به این که این اثر به زودی از سوی انتشارات اطلاعات منتشر می‌شود، عنوان داشت: این کتاب حاوی مجموعه مقالات تحقیقی است که به استاد ایرج افشار تقدیم شده‌اند. در این مجموعه 22 مقاله پژوهشی جای دارند. تعدادی از این مقالات به پیشنهاد مرحوم ایرج افشار تدوین و گردآوری شده‌اند و سایر مقالات نیز هم‌سو با یکدیگر پدید آمده‌اند.
وی افزود: جوانمردی، موضوعی اجتماعی در تاریخ ایران است و به قرن دوم هجری و پس از آن باز می‌گردد. فرایند تغییر و تحولات جوانمردی در ایران و فزارها و فرودهای آن ماجراهای جالب توجهی را دربر دارد که این اثر به آنها می‌پردازد.
روزنامه‌نگار و پژوهشگر حوزه رسانه یادآور شد: همچنان که در متن این کتاب نیز آمده است، در قرون دوم تا پنجم هجری با نوعی جوانمردی خاص در ایران مواجهیم که به تدریج با تصوف افرادی مانند «احمد خضرویه بلخی»، «نوح ایار» و «ابو حفص حداد» درخششی می‌یابد که تمامی بزرگان تصوف می‌کوشند خود را به جوانمردان نزدیک کنند. در این زمان جوانمردانی مانند بایزد بسطامی و ابوسعید ابی‌الخیر در شمار افرادی بودند که افتخار می‌کردند خودشان را ایار بنامند.
رضوی با بیان این که «در این زمان جوانمردی تا حدی اوج می‌یابد که رکن پنجم تصوف در رساله قشیریه معرفی می‌شود، اما برخی کتاب‌ها مانند "قابوسنامه" تصوف را ذیل جوانمردی عنوان کرده‌اند» گفت: در دوره بعدی جوانمردی، فتوت از خراسان به غرب ایران انتقال یافت و در بغداد توسط خلفای عباسی به کار گرفته شد.
وی اظهار داشت: در این زمان محبوبیت جوانمردی به عنوان نظام اخلاقی که جایگاه والایی نزد مردم داشت، سبب می‌شود خلفای عباسی آن را به عنوان ایدئولوژی مورد بهره‌برداری قرار دهند. اوج این مساله را در زمان «خلیفه الناصر لدین‌الله» می‌بینیم، زمانی که وی دستگاه دیوانی و حکومتی خود را بر اساس سلسله مراتب فتوتی که آداب خاصی دارد، شکل می‌دهد. او این موضوع را تا حدی بسط می‌دهد که خود را به عنوان بزرگ و نقیب فتوت می‌نامد.
نویسنده و پژوهشگر حوزه سیاسی و اجتماعی درباره تحولات آیین جوانمردی در ایران اظهار داشت: پس از قرن ششم که مغولان به ایران حمله کردند، فتوت در سرزمین بغداد و نقاط دیگر به عنوان ایدئولوژی لوطی‌ها و برخی قلندرهای خیابانی مطرح شد و آنها حتی مزاحمت‌هایی را برای مردم عادی ایجاد کردند؛ به‌گونه‌ای که برخی مفاهیم این عرصه مانند ایاری به راهزنی، می‌خواری و عربده‌کشی و ... تبدیل شد. این‌گونه رفتارهای ضداجتماعی پس از آن در تاریخ اجتماعی دوره صفویه و قجر ادامه یافت تا این که سرانجام به جاهل‌های دوره پهلوی رسیدند، اما آن فکر اخلاقی فتوت با هسته مرکزی تفکر اخلاقی و جوانمردی همواره تداوم داشت و هیچ‌گاه از میان نرفت.
وی با بیان این که «تحقیقات ما شاهد دوره کهن و ریشه‌های کهن جوانمردی می‌شود» گفت: در این مسیر با برخی روشنفکران مانند میرجلال‌الدین کزازی، دکتر نصرالله پورجوادی و ... درباره مفاهیم پهلوانی، ایاری، ورزش باستانی و سایر مسایلی که به نحوی مرتبط با آیین جوانمردی‌اند، گفت‌وگو شده است.
رضوی با اشاره به تالیف مقاله «تاریخ، فرهنگ و آداب ورزش باستانی و زورخانه‌ها» و تحقیقاتی درباره بسیاری از «فتوت‌نامه‌ها» یادآور شد: در این مسیر به نتایج گوناگونی دست یافتیم نظیر این که در اروپا نیز مساله جوانمردی را به صورت شوالیه‌گری مشاهده می‌کنیم. برخی معتقدند این رسم از طریق بغداد به فرانسه راه یافت و شوالیه‌گری، همان فتوت خودمان است.
وی با تاکید بر این که جوانمردی امری مربوط به تاریخ است، عنوان داشت: در این اثر مقاله‌ای به نام «جوانمردی زنان» داریم که نشان می‌دهد انجمن‌هایی در قرن دوم هجری وجود داشتند که تا زمان مشروطیت و برخی تا دوره کنونی نیز به حیات خود ادامه داده‌اند. از این میان می‌توان به انجمن‌های سری، انجمن‌های نسوان و ... که فعالیت‌های فراوانی اعم از دخالت در امور سیاسی و نوشتن نامه‌هایی به مجلس مشروطه و ... داشتند، اشاره کرد. حتی گزارشاتی از جنگیدن آنها در سنگرهای نبرد و مبارزه برای آزادی‌خواهی موجود است. بر اساس شواهد مشخص شده است در نبرد محاصره تبریز که به رهبری ستارخان و باقرخان انجام شد، دست‌کم 20 زن با لباس مردانه حضور داشتند و کشته شدند.
رضوی درباره اهداف تشکیل این انجمن‌ها گفت: این زنان جوانمرد برای آموزش دختران قیام می‌کردند، آموزشی که در آن دوران به دلیل نوع تفکر مردسالار و متعصب برای بانوان و دختران با دشواری‌های فراوانی همراه بود.
وی ادامه داد: از دیگر زمینه‌های فعالیت این بانوان جوانمرد می‌توان تشکیل انجمن‌های خیریه‌ای برای کمک به دختران بی‌سرپرست و احیای حقوق آنها، جمع‌آوری مبالغی برای زنانی که همسران خود را از دست داده بودند و ... را نام برد. این زنان جوانمرد، این فتوت‌ها را بدون آن که نامی از آنها به میان آید، انجام می‌دادند. در دوره‌های کهن نیز با نام زنانی مانند «فاطمه ام علی» همسر احمد خضرویه آشنا می‌شویم که تاحدی در جوانمردی و فرهنگ فتوت برجسته بود که بایزید بسطامی درباره وی گفته است؛ باید فتوت را از این زن آموخت. متاسفانه این تاریخ زنان همواره به دلیل سیطره افکار مردسالارانه انکار و فراموشی شده است.
|
|
|